Dilediğimiz anda elektrik veya ısıya dönüşerek enerji ihtiyacımızı karşılayan hidrojenin iklim değişikliyle savaşta ve enerji bağımsızlığımızı sağlamada insanlığa ve vatanımıza büyük katkı sağlayacağı aşikâr. Hidrojen ekonomisine hazırlanırken sektörün sağlam bir temelle kurulması için standartları belirlemek ve tüm oyuncuların bu kurallara uymasını sağlamak gerekiyor. Bu yazımda merkezi İsviçre’de bulunan ve hidrojenle ilgili başarılı çalışmalara imza atan GH2 organizasyonunun belirlediği hidrojen standartlarına değineceğim.

Öncelikle GH2 tarafından hazırlanan ve size bu yazımda özetle aktaracağım Yeşil Hidrojen Standardının orijinal linkini, detaylara hâkim olmak isteyenlerin direkt okuyabilmesi için paylaşayım:

https://gh2.org/sites/default/files/2023-01/GH2_Standard_A5_JAN%202023_1.pdf

Yeşil Hidrojen Standardının temel maddelerini kısaca aktarmadan önce, sizi GH2 Organizasyonuyla ilgili bilgilendirmek isterim:

Yeşil Hidrojen Organizasyonu (GH2) İsviçre yasalarına göre kâr amacı gütmeyen bir vakıftır. Cenevre'deki ofisinin yanı sıra, Londra, Oslo, Perth ve Sidney’de temsilcilikleri bulunmaktadır. GH2'nin misyonu hidrojen üretimini önemli ölçüde hızlandırmak ve küresel olarak yeşil hidrojenin çeşitli sektörlerde kullanımını artırmak; çelik, çimento, gübre gibi endüstrilerin hızla karbondan arındırılması için lobi yapmak, sınırlı ilerleme kaydeden denizcilik ve havacılık emisyonlarının hidrojen sayesinde düşmesini sağlamaktır. GH2’nun web sitesine https://gh2.org/ linkinden ulaşabilirsiniz.

Yeşil Hidrojen Standardının 7 ilkesi

Yeşil hidrojeni tanımlayan küresel bir standart, teşvik için esastır. Şimdi GH2’nun ortaya koyduğu yeşil hidrojen standartlarını size özetleyelim:

GH2 tarafından belirlenen Yeşil Hidrojen Standartlarını uygulayan projeler uluslararası arenada geçerliliği olan akreditasyon ve sertifikasyonlar kazanıyorlar.  Standartları belirleyen 7 prensip var. Bunlar:

1) Egemenlik ve yetki ikamesi: GH2, doğal kaynakların ve enerji pazarlarının geliştirilmesinin, vatandaşlarının ve ulusal kalkınmanın yararını gözeten egemen hükümetlerin yetki alanında olduğunu kabul eder. Benzer işlemlerin tekrarlanmasından kaçınmak adına, güvenilir ve kapsamlı ulusal şartlara bağlılık gösterilmesi, GH2'nin akreditasyon ve belgelendirme gerekliliklerini karşılamak için yeterli kabul edilecektir. Buna karşılık, projeyle ilgili olarak devlet kurumları ve/veya diğer taraflarca GH2'nin gerekliliklerinin olası ihlalleri bütünüyle dikkate alınacaktır. Bilimsel bilgi, hakem denetimli literatüre ve kabul görmüş uluslararası standartlara atıfta bulunularak uygulanmalıdır.

2) Önemlilik orantısı: GH2, akreditasyon ve belgelendirme çerçevesinde önem orantısını gözetecektir. Süreç, en önemli konuları ve etkileri vurgulamalı ve şartların daha geniş amacının karşılandığı durumlarda diğer gerekliliklere ilişkin küçük boşluklara/sapmalara izin vermelidir.

3) Uyumlulaştırma: GH2, kalite ve verimliliği artırmak için en iyi uluslararası uygulamalarla uyumu teşvik eder ve kendi çalışmalarının benzer amaçlar peşinde koşan kuruluşlarla uyum ve işbirliği içinde gerçekleşmesini hedefler.

4) İstişare: GH2 akreditasyonu ve sertifikasyonu, paydaşlarla proaktif ve geniş tabanlı istişare yapıldığının açık kanıtını gerektirir. Hükümetler ve kurumları, şirketler ve tedarikçileri, projeden etkilenebilecek yerel topluluklar, finans kuruluşları, yatırımcılar ve sivil toplum kuruluşları dahil olmak üzere tüm paydaşların önemli ve ilgili katkıları vardır. Önceden bilgilendirilerek, özgürce rıza gösterme ilkesini desteklemekteyiz.

5) Şeffaflık: Bilgilendirilen kamuoyunda oluşan tartışmalara ve güven inşasına katkıda bulunmak için GH2, proje yürütücülerinin açıklamalarının proaktif, kapsamlı ve herkesin erişimine açık olmasını beklemektedir. Proje yürütücüleri, belirli paydaşlar için neyin özellikle önemli ve ilgi çekici olduğunu bulmalı ve bu bilgileri paylaşmanın en iyi yollarını aramalıdır. Bu bilgiler çevrimiçi olarak ve diğer formatlarda ilgili topluma ücretsiz olarak sunulmalıdır. Açık verilere ücretsiz erişim ve daha sonra bunların yeniden kullanım olanağı toplum için önemli bir değerdir.

6) Bağımsız doğrulama, çekince ve itirazlar: GH2, proje yürütücülerin Standardı nasıl karşıladıklarını eksiksiz ve ikna edici bir şekilde ortaya koymalarını öngörmektedir ve bu durum bağımsız incelemeye tabi olacaktır. GH2 bir inceleme ve itiraz prosedürü geliştirecektir, ancak ilk aşamada Standarda uyum konusunda çekincesi olan paydaşlar, bunu proje yürütücüsüne ve/veya ilgili ulusal makamlara iletmelidir. Bu uygun değilse veya çekince devam ediyorsa, paydaş konuyu değerlendirmesi için GH2'ye başvurabilir.

7) Standardın daha da geliştirilmesi: Standart, yeni ve hızla büyüyen bir sektörde öngörülebilirlik ve esnekliği dengelemeye çalışmaktadır. Proje tarafları, uzun vadeli planlamaya yönelik geri bildirimlerinde açık ve istikrarlı standartlara duyulan ihtiyacı vurgulamışlardır. Ayrıca projeler pilot uygulamalardan büyük ölçekli işletmelere doğru geliştirildikçe, GH2’nin ortaya çıkan en iyi uygulamaları dikkate alması gerektiği konusunda paydaşlar hemfikirdir. GH2, akreditasyon ve sertifikasyon sürecinden çıkarılan dersleri tüm paydaşlarla istişare ederek gözden geçirecektir. Standartta daha sonra yapılacak herhangi bir iyileştirme veya değişiklik, yürürlüğe girmeden önce proje yürütücülerin makul bir süre içinde gerekli ayarlamaları yapmalarına olanak tanıyacak geçiş düzenlemelerini içerecektir.

Şimdi gelelim bu prensipleri oluşturan gerekliliklere:

Gereklilik 1

Projeye Genel Bakış ve Öngörü:
Bu hükmün amacı, proje yürütücüsünün projenin ev sahibi hükümetin ilgili politika ve planlarıyla stratejik uyumunu ve projenin belirlenen pazar ihtiyaçlarını karşılamak için öncelikli bir seçenek olduğunu gösterebilmesini sağlamaktır.

Gereklilik 2

Paydaş Katılımı ve Hükümet Onayı:
Bu hükmün amacı, projenin a) ulusal yasa ve yönetmelikler uyarınca uygun bir onay sürecine tabi olduğunu, b) projeyle ilgili herhangi bir endişenin uygun kanallar aracılığıyla ve ilgili hükümet yetkilisiyle ele alınabileceğini ve c) projenin güven oluşturmak, toplumsal onayı pekiştirmek ve yerel ekonomik kalkınma fırsatlarını en üst düzeye çıkarmak için ilgili paydaşlarla geniş çapta etkileşime girdiğini göstermektir.

Gereklilik 3

Proje Konumu ve Tasarımı:
Bu hükmün amacı, projenin yeri ve tasarımının, en önemli teknik, ekonomik, finansal, çevresel ve sosyal hususları ele alan yinelemeli ve istişareye dayalı bir süreç sonucunda optimize edildiğini göstermektir.

Gereklilik 4

Sosyal Etki:
En iyi uluslararası uygulamalar, aşağıdakileri belirlemek için bütüncül değerlendirmelerin önemini vurgulamaktadır: (1) projelerin sosyal etkilerine yönelik risk ve fırsatların belirlenmesi; (2) projeyle ilgili bilgilerin açıklanması ve kendilerini doğrudan etkileyen konularda yerel topluluklara danışılması yoluyla etkili toplum katılımı sağlanması; (3) proje yürütücüsünün projenin süresi boyunca çevresel ve sosyal performansı yönetmesi.

Gereklilik 5

Çevresel Etki:
En iyi uluslararası uygulamalar, aşağıdakileri belirlemek için bütüncül değerlendirmelerin önemini vurgulamaktadır: (1) projelerin çevresel risk ve fırsatlarının belirlenmesi; (2) projeyle ilgili bilgilerin açıklanması ve kendilerini doğrudan etkileyen konularda yerel topluluklara danışılması yoluyla etkili toplum katılımı sağlanması; (3) proje yürütücüsünün projenin süresi boyunca çevresel ve sosyal performansı yönetmesi.

Gereklilik 6

Sağlık ve Güvenlik:
Bu hükmün amacı, projeden etkilenen toplulukların geçim kaynaklarının ve yaşam standartlarının proje öncesi koşullara göre iyileştirildiğini ve can, mal ve topluluk varlıklarının ve kaynaklarının herhangi bir altyapı ve operasyonel güvenlik riskinin sonuçlarından korunduğunu göstermektir.

Gereklilik 7

Yönetişim, şeffaflık ve hesap verebilirlik...

Tüm bunları karşılayan hidrojen projelerinin akreditasyonun verilmesi ve sertifikasyonunun yapılması için 3 sürecin tamamlanması gerekiyor:

1) Erken dönem taahhüt ve destek

2) Yeşil Hidrojen Projelerinin bağımsız değerlendirmesi

3) Yeşil Hidrojen Üretiminin Sertifikasyonu

Tüm bunlara ek olarak aynı standartların içinde Yeşil Amonyak Protokolünü de okuyabilirsiniz.

Yaşanabilir bir dünya için hidrojen

Fosil yakıtların enerji olarak kullanılmasının yavaş yavaş terkedildiği bir dünyada özellikle baz yükünü karşılamak ve verimli bir depolama sistemi olanağı sağlamak açısından hidrojen ön plana çıkıyor. Yakıldığında su buharı çıkarmasıyla da önemli bir çevreci alternatif olan hidrojenin doğalgaz ve muadili enerji kaynaklarının enerji ihtiyacımızı karşılama anlamında yerini alacağına şüphe yok. Konuya vakıf olmayan okuyucularıma doğalgazın hidrojene dönüştürülerek hidrojenin enerji ihtiyacı için yakılması gerektiğini, bir başka çıktı olan karbonun da farklı sektörlerde kullanılabileceğini hatırlatmak isterim.

Rekor sıcaklıklar yaşadığımız ve küresel ısınmayı iliklerimize kadar hissettiğimiz bir dünyada durumu düzeltmek ve gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakabilmek için hidrojen sektörünün tüm ülkelerde olması gerektiği gibi standartlar getirilmesini ve bir an evvel başlatılmasını diliyorum.

Bu vesileyle de Cumhuriyetimizin 100. Yılında Zafer Bayramımızı kutluyorum! İnsanlık ve memleket adına nice zaferler diliyorum.