Haftalardır çıkarılması düşünülen sokak köpekleri yasası konuşuluyor. Sokak hayvanları konusu benim hassas olduğum meselelerden. Geçmişte de hayvanlarla ilgili birçok yazı kaleme aldım. Bu yazımda hayvan hakları yasasının içeriğinin nasıl olması gerektiğini genel hatlarıyla ele alacağım.

Sokak hayvanları yasası haftalardır medyada ve sosyal medyada konuşuluyor. Konuyla ilgili binlerce paylaşım yapıldı. Şimdi bu paylaşımların bazılarını hatırlayalım:

Sokaktaki sahipsiz köpekler için kampanya:
https://www.instagram.com/reel/C7YyQztCs7P/?igsh=MXBjZ201NXo2aDc0Zg==

Özgür Özel’in mesajı:
https://www.sozcu.com.tr/ozgur-ozel-den-sokak-hayvanlari-aciklamasi-care-itlaf-degil-p49839

Hafızın hayvanların katledilmesiyle ilgili düşüncesi:
https://www.instagram.com/reel/C7cF02koJc0/?igsh=MTR0dzFlNGc0MDlrYw==

Türkiye’deki sokak hayvanları tartışması Avrupa’nın da radarında:
https://www.sozcu.com.tr/turkiye-deki-sokak-hayvanlari-tartismasi-avrupa-nin-da-radarinda-p50890

Siyasetin başıboş hayvan sınavı:
https://www.sozcu.com.tr/akp-nin-hazirladigi-yasaya-bir-tepki-de-erbakan-dan-p49673

Sahipsiz hayvanlar sorunu nasıl çözülecek (Erdoğan):
https://www.hurriyet.com.tr/gundem/cumhurbaskani-erdogan-basibos-kopek-sorunumuz-var-oncelik-sahiplendirme-sorunu-kokten-cozecegiz-42469276

Hayvan Yasası:  https://www.instagram.com/p/C7WrIQUIJtp/?igsh=MTB0ejN5dzlocmx3cg==

Avrupa’da sokak hayvanları:
https://www.instagram.com/p/C7gMrYzIb0K/?igsh=bmI5enJteGpiZHBv

Sokak Köpekleri yasası:
https://www.instagram.com/p/C7UKn5qNvY3/?igsh=MWp3eGt2M2JmZ2oyZQ==

Bu yasanın çıkacağının duyulması bile hayvan düşmanlarını tetiklemeye yetti. Maalesef buna birçok örnek verebiliriz. Şimdilik ön plana çıkan Yozgat ve Şanlıurfa’yı örnek olarak paylaşacağım (tabii beni çok üzdüğü için sosyal medyada bu katliamlarla ilgili çıkan haberlerin bir çoğunu paylaşmayacağım):

Şanlıurfa:
https://yesilgazete.org/urfadaki-hayvan-haklari-aktivistleri-sehirdeki-kopekler-icin-ayaga-kalkti-sokaklarda-kopek-kalmamis/

Yozgat’ta 20’den fazla köpeği iğne ile öldürdüler haberi:
https://www.sozcu.com.tr/vahset-20-den-fazla-kopegi-igne-ile-oldurduler-p54927

Güvenli Sokaklar Derneği diye bir dernek kurulmuş, onlar da çıkarılması düşünülen kanunu (ötanazi dahil) destekliyor ve bu konuda onlar üzerinden lobi yaptırılıyor.

Şahsen sokaktaki evcil hayvanların öldürülmesine yönelik lobi yapanları anlamakta güçlük çekiyorum. İnsan haklarından örnek vermek istiyorum. Bugün insanların başka insanlara karşı engel durumuna bakmadan işledikleri bir çok suç var. İnsanlar öldürebiliyor, işkence yapabiliyor, yaralayabiliyor, darp edebiliyor, başkasının namusuna göz dikebiliyor, tecavüz edebiliyor, malını, mülkünü çalabiliyor, dolandırabiliyor ve daha bilimum insanlık suçu işleyebiliyor. Bugün gelişmiş ülkelerin büyük çoğunluğunda bu insanlık suçu işleyenleri hapse atıyorlar ve en kötü ihtimalle ömür boyu hapis cezası veriyorlar. Yani o insanları işledikleri suç ispatlı ve affedilemeyecek derecede kusurlu olmasına rağmen bir şekilde yaşatıyorlar. Peki sokaklardaki koşullardan dolayı büyük travma yaşamış köpeklerin sorgusuz sualsiz kısa bir süre sonra infaz edilmesini hangi vicdanınıza sığdırıyorsunuz? İnsan hakları varsa eğer hayvan hakları veya tüm canlıların hakları diye bir şey yok mu? Vicdan sahibi olmak insanlığın bir parçası değil mi? Bu kadar suç işlemiş insanları yaşatırken hatta bu insanların büyük çoğunluğunu belli bir süre sonra özgür bırakırken, köpeklere şefkat gösterip rehabilite etmeye çalışmamak, onları yaşatmamak vicdansızlığın daniskasıdır. 

Tabii sokak köpeklerine karşı tüm bu yapılan negatif kulislere rağmen hayvanseverlerin sesi çok daha güçlü çıkıyor. Bu da beni şahsen umutlandırıyor. 

Yapılması gerekenleri aşağıda sıralamadan evvel kesinlikle yapılmaması gerekenin de altını çizmek istiyorum. Evcil hayvanların bulaşıcı ve ölümcül bir hastalık yakalanmasının haricinde (ki bu yapılacak bir testle somut bir şekilde kanıtlanabilir) kesinlikle hayatlarına son verilmemeli. O masum hayvanları öldürmek veya öldürmeyi düşünmek bile insanlık suçudur. Aşağıda da belirttim, şimdiden söyleyeyim, ben her evcil hayvanın rehabilite edilebileceğini ve mutlu bir yaşam hakkına sahip olduğunu düşünüyorum.

Yapılması gerekenler

Şimdi gelelim yapılması gerekenlere. Ana prensibi çizdikten sonra yapılması gerekenleri sıralayacağım.

Öncelikle ben de sokakların hayvanlar için uygun bir yaşam alanı olmadığını düşünüyorum. Sokaklarda hayvanların yaşam sürelerinin ortalama 3 sene olduğunu biliyorum. En az 10-15 sene ortalama ömrü olacak kedi ve köpeklerin bu kadar kısa süre yaşamalarını ve yaşarken de sürekli eziyet çekmelerini hiçbir gerçek hayvansever istemez. Sokakta kalan hayvanların erken ölümü çok farklı sebeplerden kaynaklanabiliyor. Araba çarpması, diğer köpeklerin veya insanların saldırısı, hijyen eksikliği, bulaşıcı hastalığa yakalanmaları ve kötü beslenme aklıma ilk gelenler. Ayrıca büyük çoğunlukla insanların tetiklediği veya köpeklerin travmaya maruz kalmasından kaynaklanan saldırıların da önüne geçmenin yolu sokakları hayvanların yaşam alanı olmaktan çıkarmaktır. Bana göre hayvanların hepsinin ya sahiplendirilmesi ya da hayvan rehabilitasyon merkezlerinde hayvan haklarına yakışır bir şekilde yaşamlarını sürdürmelerinin sağlanmasıdır. Yapılması gerekenleri aşağıda detaylı sıralıyorum:

1) Hayvan rehabilitasyon merkezlerinin açılması

Türkiye’de önce her ilçede sonra da ilçe yetmiyorsa, ilgili mahallelerde hayvan rehabilitasyon merkezlerinin açılması gerekiyor. Aklımdaki yöntem kamu, özel ve STK’ların güçlerini birleştirmesidir. Burada en önemli sıkıntı hayvan rehabilitasyon merkezlerine kaynak aktarımıdır. Hayvan rehabilitasyon merkezlerinin işletmesinin zaten borca batık durumda olan belediyelere bırakılmaması gerekir. Belediye yardımcı olabilir, ancak işin doğrusu operasyonları gerçek hayvansever ve eğitim almış bireylerin özel sektör veya STK çatısı altında yürütmesidir. Esasında buna en uygun yapı sosyal girişimdir. Sosyal girişimin tam karşılığı Amerika ve İngiltere gibi gelişmiş ülkelerde BCorporartion veya kısaca BCorp'tur. Burada bir sertifikalandırma süreci vardır. Detayları https://en.wikipedia.org/wiki/B_Corporation_(certification) linkinde okuyabilirsiniz. 

Türkiye’deki kanunlarda sosyal girişimin bir tanımı olmadığı için şimdilik bir tüzel kişilik çatısı altında ideale yakın bu işletmeler açılabilir. Burada işletmelerin kalitesinin yüksek tutulması için yeterli kaynağın geliştirilmesi ve sağlanmasının önemini bir kez daha vurgulamak isterim. Yeterli kaynağın sağlanması için aşağıdaki yöntemler uygulanabilir:

a) Evcil hayvanlar üzerinde para kazanan işletmelerin bir sosyal sorumluluk projesi olarak bu işlere girmesi gerekir. Örneğin Evcil Hayvan Oteli, Kreşi ve Huzurevi hizmeti verenler veya Pet Nakil, Köpek Eğitimi, Evcil hayvan sahipleri eğitimleri verenler, malzeme satanlar ve eğitimcilerin eğitimlerini veren, tüm bu hizmetlerden para kazanan işletmelerin belli bir kontenjanla sokak köpeklerinin rehabilitasyonunu yapabilirler. Daha spesifik olarak örnek vermek gerekirse, mesela, ilgili işletme belli ırkların üretimini ve satışını yapabilir. Bu işletmeler ürettiği kontenjan kadar belli sayıda sokak köpeğine de bakmalı, rehabilite edip sahiplendirmeye çalışmalıdır. 

b) Belediyeler kaynaklarının bir kısmını bu işletmelere hibe edebilir. Bu işletmelere yapılacak hibe maddi veya insan kaynağı şeklinde olabilir.

c) Yakın çevredeki yenilenebilir enerji üretim veya dağıtım tesisleri yaptıkları cirodan ufak bir payı bu işletmelere aktarabilir.

d) Aynı mahallede veya ilçede yaşayanlar bu işletmelerde gönüllü çalışabilir, işletmelere bağış yapabilirler. Eğer bu işletmeler STK statüsünde değilse, o zaman ilgili STK’larla işbirliği yapabilirler. Burada amaç kesinlikle kâr yapmak değil, yakın çevredeki evcil hayvanlara güzel ve mutlu bir yaşam sağlamaktır.

e) Her işletmede belli sayıda veteriner, eğitmen ve bakımları aksatmayacak bakıcılar olmak zorundadır. Her işletmede bulunması gereken bu profesyoneller gerekirse ilk başta gönüllü olarak hizmet edip kaynak sağlamada ilgili işletmeye destek verebilirler. Tabii bu ancak belli bir süre olabilir. En sağlıklısı o işletme için finansal kaynak yaratıp bu profesyonellere aylık maaşlarının ödenmesidir. Bu kişilerin mutlaka belli liyakat ve psikoloji sınavlarından geçmeleri sağlanmalı, bu testler de (özellikle psikoloji alanında) belli periyodlarla tekrar edilmelidir.

2) Evlat edinmenin hızlandırılması

Bu işletmelerde sokak hayvanlarının düzgün bakımlarının yapılması, onlara en azından temel seviyede eğitim verilmesi, kısırlaştırılması ve resimlerinin çekilip dijital mecralarda paylaşılarak evlat edinilme süreçlerinin hızlandırılması gerekiyor. Bu evlat edindirme sadece Türkiye için değil, yurt dışında da yapılabilir. O yüzden hayvanların tanıtımını yapan dijital mecraların Türkçe ve İngilizce olması gerekir. Türkiye’deki güzelim kedi ve köpekleri sahiplenmek için büyük talep olacağını düşünüyorum.

3) Hayvan sahiplerine ayrıcalık tanınması

Bana göre her hayvan sahibi veya hayvanlara bakan insanlar birer kahramandır. Bunun için devletin hayvan sahiplerine ayrıcalık tanıması gerekiyor. Bu ayrıcalıkların lafı hiç dolandırmadan finansal olması gerektiğinin altını çizmek isterim. Çünkü hayvanlara bakan insanlar büyük fedakârlıklarla kendi ceplerinden harcıyorlar ve bunu bazı hayvanseverler çok zorlansalar da can-ı gönülden gerçekleştiriyorlar. Bunun için hayvan sahiplerine bana göre aşağıda sıralayacağım şekilde (veya benzeri) ayrıcalıkların kanun çıkarılarak sağlanması gerekiyor:

a) Vergi Avantajları: KDV, Gelir Vergisi vb.

b) Mama ve veteriner katkı payı

c) Hayvan rehabilitasyon merkezleri için devlete ait arazilerin tahsis edilmesi

Pet sahipleri için maliyet düşürme stratejileri

Tüm bunları saymışken bu arada “Evcil Hayvan (Pet) Sahipleri İçin Maliyet Düşürme Stratejilerini” paylaşmak isterim (bkz: https://petmekan.com/veteriner-ucret-tarifeleri/#:~:text=Erkekler%20i%C3%A7in%20k%C4%B1s%C4%B1rla%C5%9Ft%C4%B1rma%20%C3%BCcreti%20ortalama,TL%20aras%C4%B1nda%20bir%20maliyet%20gerektirmektedir). Pet sahipleri için veteriner masrafları oldukça yüksek olabilir, ancak bazı maliyet düşürme stratejileri ile bu giderler yönetilebilir bir seviyeye indirgenebilir. İşte uygulanabilecek bazı stratejiler:

• Düzenli Kontroller: Evcil hayvanınızın düzenli olarak veteriner kontrolünden geçirilmesi, büyük sağlık sorunlarının önüne geçebilir ve ileride oluşabilecek daha büyük masrafları önler.

• Kapsamlı Sigorta: Çeşitli veteriner sigorta seçeneklerini araştırın. Kapsamlı bir plan, beklenmedik acil durumlar ve tedavileri kapsayarak uzun vadede tasarruf sağlayabilir.

• Kendin Yap Uygulamaları: Basit bakım işlemleri ve günlük kontrolleri evde yapmak, veteriner ziyaretlerini ve dolayısıyla masrafları azaltabilir.

• Toplu Alımlar ve İndirimler: Evcil hayvanınızın ihtiyacı olan yiyecek, kum ve diğer temel malzemeleri toplu halde satın alarak maliyet avantajı sağlayın.

• Meşru İndirimlerden Yararlanma: Bazı veteriner klinikleri, belirli koşullarda indirimler sunabilir. Bu indirimleri takip ederek uygun fiyatlı hizmetlere ulaşın.

• Mali Yardım Organizasyonları: Ödeme güçlüğü çeken pet sahiplerine mali yardım sağlayan organizasyonlar mevcuttur. Bu tür kaynaklardan destek almak mümkün olabilir.

Bu stratejiler, evcil hayvan sahiplerinin veteriner masraflarını asgariye indirmelerine yardımcı olabilir. Her zaman maksimum tasarruf için, hizmet ve ürün seçeneklerini düzenli olarak gözden geçirip, aile bütçesini zorlamadan evcil hayvanların sağlıklarını korumak önemlidir.

4) Tüm sokak hayvanlarının kısırlaştırılması

Bu konuda seferberlik ilan edilmesi gerekiyor. Gerekirse ülke çapında kampanyalar düzenlenebilir. Burada amaç sokaktaki tüm kedi ve köpeğin hızlı bir şekilde üremesinin önüne geçmektir. Bunun için kısırlaştırma veya alternatifleri her mahallede uygulanmalıdır. Dişi kedi veya köpekleri kısırlaştırma yerine spiral takma da hem maliyeti uygun hem de evcil hayvanlar için daha zahmetsiz bir alternatiftir. 

Bence herkesin endişesine deva olacak bu uygulamalar gerçekleşirse, hem hayvanseverler hem de köpek saldırılarından mağdur olmuş vatandaşlarımız sonuçtan memnun kalacaklardır.

Burada esas amaç evcil hayvanların ve insanların bir arada bir ahenk içerinde mutlu yaşamalarını sağlamaktır. Yukarıda saydığım çözümler bana göre çok zor değil. Yapılan planlamaların başarıyla icra edilip bir sonuca ulaştırılması için iki önemli unsura ihtiyacımız vardır:

1) Tüm icraatı mümkün kılacak nitelikte finansal kaynak

2) İcraatı gerçekleştirecek akıllı, dürüst, ahlaklı, eğitimli ve vicdanlı insan.

Maalesef şimdiki Türkiye ortamında her ikisini bulmak çok zor ama imkânsız değildir. Doğru bir organizasyonla, çürükler ayıklana ayıklana ve başarı hikayeleri paylaşıla paylaşıla zamanla herkesi mutlu edecek sistem oturtulabilir. Sabırlı olmak ve bu uğura baş koymak gerekir.

Ben şahsen yaşanan tüm sıkıntılara, ahlaksızlıklara ve vicdansızlıklara rağmen Türkiye’de bunun mümkün olduğunu düşünüyorum.  Bu uğura baş koyacak ve yapılan tüm çalışmaların hakkını verecek azınlık bize yeter.


Bonus:

1) Geçmişte hayvanlarla ilgili yazdığım yazıların linklerini de aşağıda paylaşıyorum:

Bilinçli hayvan sahipliği desteklenmeli (04.02.2024)
https://www.serhansuzer.com/tr/bilincli-hayvan-sahipligi-desteklenmeli

Hayvanları ve tüm canlıları sevmek (11.10.2018)
https://www.serhansuzer.com/tr/hayvanlari-ve-tum-canlilari-sevmek

Hayvan sevgisine layık olabilmek (19.07.2020)
https://www.serhansuzer.com/tr/hayvan-sevgisine-layik-olabilmek

Elveda Betsy, hoş geldin Sunny (17.04.2021)
https://www.serhansuzer.com/tr/elveda-betsy-hos-geldin-sunny

Sunny’i yaşamak ve Sunny’den öğrenmek (17.06.2021)
https://www.serhansuzer.com/tr/sunnyi-yasamak-ve-sunnyden-ogrenmek

Ülkemizde hayvan haklarının hakkını verebilecek miyiz? (24.07.2021)
https://www.serhansuzer.com/tr/ulkemizde-hayvan-haklarinin-hakkini-verebilecek-miyiz

Hayvan hakları evrenseldir (29.01.2023)
https://www.serhansuzer.com/tr/hayvan-haklari-evrenseldir

2) Bu yazıyı kaleme aldıktan sonra bir süre bu konuda farklı mecralarda sürekli haberler çıktı. Bunları paylaşıyorum:

Hayvan kanunu:
https://www.instagram.com/reel/C9Vei70gPGq/?igsh=MWdwYTdjOWRwZjV3Mw==

Sokak hayvanları için Trabzon’da yapılan eylem:
https://www.instagram.com/reel/C9Z8psNsVAC/?igsh=ZW52cWljdHppZTRv

Sokak hayvanları için ötanazi kararı:
https://www.sozcu.com.tr/sokak-hayvanlari-tasarisi-meclis-te-akp-den-otanazi-karari-p65861

Hayvan katliamını durdurmak için CİMER’e şikâyet:
https://www.instagram.com/reel/C7ZyMFtg3-v/?igsh=MWgxb2dlZDUzemxvNA==

Sokak köpeğinin 1 günü:
https://www.instagram.com/reel/C8-UHE5sCYn/?igsh=MTluaHJuMmUyM2NwdA==

Sokak köpekleriyle sahiplenilmiş köpeklerin Bebek’te beraber yüzüşü:
https://www.instagram.com/p/C9MxHJ_oa0B/?igsh=MmdpcXRyM25kcjVu

Etiket: eğitim