Türkiye’nin İngilizcesinin Türkçe’deki gibi “Türkiye” diye değiştirilmesi için T.C. Dışişleri Bakanlığı önce büyükelçiliği bulunan tüm ülkelere resmi bildiri gönderdi sonra da Birleşmiş Milletler nezdinde başvuru yaptı ve kabul ettirdi. 2019 yılında "Ülkemizin İngilizce adı "Turkia" olmalı" başlıklı blog yazımı sosyal medyada paylaşmamla bu konudaki ilk ciddi tartışmaları başlatan ve değişimi tetikleyen biri olarak bu yönde adım atılması şahsen beni memnun etti ancak bu isim değişikliği yeterli değil, bana göre ileride bir düzeltme daha yapılacak.  

Bir asra yakın bir süredir yapılan bir yanlışı düzeltmek için 2019 yılının Nisan ayında bir yazı kaleme almıştım. Türkiye’nin İngilizce isminin aynı zamanda Hindi anlamına gelene “Turkey” kelimesi yerine “Türk’ün ülkesi” anlamına gelen “Turkia” kelimesiyle değiştirilmesinin hem ülke onuru için hem de İngilizce’deki bir uygunsuzluğu düzeltmek için gerekli olduğunu yazmıştım. Sosyal medyada binlerce yorum alarak büyük bir tartışma başlatan ve akabinde değişimi tetikleyen bu ilk yazıyı tekrar paylaşıyorum: https://www.serhansuzer.com/tr/ulkemizin-ingilizce-adi-turkia-olmali

Sonrasında aylar yıllar geçtikçe konuyu takip etmek, bu davayla ilgili gelişmeleri sizlere aktarmak ve hatırlatmak için bulduğum her fırsatta birçok yazı kaleme aldım. Bunları da sırasıyla aşağıda paylaşıyorum:

https://www.serhansuzer.com/tr/egitimli-kesimin-yetersizligi-ve-kisilik-sorunlari

https://www.serhansuzer.com/tr/sikca-sorulan-sorulara-cevaplarim-8 (74. ve 75. sorulara ve cevaplarına bakın)

https://www.serhansuzer.com/tr/cine-ilk-gidisimde-gunes-enerjisi-etkinliginde-yaptigim-konusma

https://www.serhansuzer.com/tr/turkia-kampanyam-karsiligini-bulmaya-basladi

https://www.serhansuzer.com/tr/kastamonulu-genclerin-iklim-degisikligi-konusunda-bilinclenmesi

Tüm bu çabalar ve sosyal medyadaki tartışmalar devlet erkânının dikkatini çekti ve geçen senenin son ayında Türkiye nezdindeki büyükelçiliklere bundan sonra Türkiye’ye İngilizce “Türkiye” denmesi için bir resmi yazı yollandı. Değişimin ilk adımı atıldığı için bu gelişmeyle ilgili memnuniyetimi belirten ancak atılan adımın yeterli olmadığının da altını çizen bir başka yazı kaleme aldım:

https://www.serhansuzer.com/tr/made-in-turkiye-degisikligi-ile-ilk-dogru-adim-atildi

Şimdi de haziran ayına girerken T.C. Dışişleri Bakanlığı’nın girişimleriyle Birleşmiş Milletler de (BM) İngilizce "Turkey" olarak geçen ülke ismimizi Türkiye olarak değiştirdi. Bu da tüm dünyadaki haberlerde patladı (Bkz: https://www.geo.tv/latest/420470-renaming-turkey-is-now-turkiye) Benim bu konuya kafayı takmış ve kampanya başlatmış olduğumu bilen dünyanın her köşesindeki arkadaşlarımdan onlarca mesaj aldım. Bana genelde tebrik tadında yollanan bu mesajlara da şu cevabı verdim:

“Thank you for sharing this article with me. I am aware of it. When I started a campaign to change our country name in English from “Turkey” to “Turkia” in 2019, I received thousands of comments on social media and made an impact on State Officials. At the end, it worked. Turkish Government sent an official notification to all countries’ embassies to change our name to Türkiye (which is Turkish) last December and recently informed the UN. This is a good step forward but not sufficient. The proper name in English should be Turkia (Estonia - Country of Eston, Bulgaria - Country of Bulgar, Australia, Italia, Bosnia, India etc.). English speakers cannot pronounce Türkiye. We will see what happens in the future.”

“Bu makaleyi benimle paylaştığınız için teşekkür ederim. Konu bilgim dâhilinde. 2019 yılında İngilizcede ‘Turkey’ olan ülke adımızı ‘Turkia’ olarak değiştirme yönünde kampanya başlattığımda sosyal medyada binlerce yorum almıştım ve önerimin devlet yetkilileri üzerinde de etkisi olmuştu. Sonunda bu çabalar sonuç verdi. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, geçtiğimiz Aralık ayında tüm ülkelerin büyükelçiliklerine ülke adımızın Türkçedeki gibi ‘Türkiye’ olarak değiştirilmesi yönünde resmi bir duyuru iletti, yakın zamanda da konuyla ilgili Birleşmiş Milletleri bilgilendirdi. Bu ileriye doğru olumlu bir adım, ancak yeterli değil. İngilizcede doğru kullanım ‘Turkia’ olmalıydı (Estonia – Eston’un ülkesi, Bulgaria – Bulgar’ın ülkesi, Australia, Italia, Bosnia, India vb.). İngilizce konuşanlar ‘Türkiye’yi telaffuz edemiyor. Gelecekte ne olacağını birlikte göreceğiz.”

Bu mesajıma karşılık yine de bir ülkenin isminin değişme sürecine kadar giden etkili bir kampanya yürüttüğüm için tebrikler aldım. Tüm bunları size aktardıktan sonra yanlış anlaşılmanın önüne geçmek için geçen yazımda kaleme aldığım Turkey-Türkiye-Turkia arasındaki karşılaştırmayı sizlere yine aktarmak isterim:

“Turkia” neden doğru?

“Turkey” kelimesinin “Türkiye” olarak değiştirilmesini ilk adım olarak olumlu bulduğumu, ancak bunun yeterli olmadığını da belirtmek istiyorum. Çünkü “Türkiye” Türkçe bir kelimedir ve kendi dilinizdeki bir kelimeyi başka bir dile yerleştiremezsiniz. Örneğin İngilizcede “ü” harfi yoktur. Hatta sadece İngilizce konuşanlara “ü” harfini telaffuz ettiremezsiniz, dilleri dönmez. “Ü” yerine “u” derler. Bir de “Türkiye” kelimesinin geri kalan -kiye bölümünü nasıl telaffuz edeceklerini bilemezler. İngilizceyi ana dili olarak konuşanların hepsi Türkiye kelimesini farklı telaffuz edeceklerdir. Kafanızda canlandırabilmek için örneklendireyim. “Şunu nasıl telaffuz ediyorsun” diye “Türkiye” veya ü harfi kullanmamak adına “Turkiye” kelimesini İngiliz veya Amerikalıların önüne koyun, şöyle farklı telaffuzlar ortaya çıkar: “Turkiy” “Törkiy” “Turkay” “Törkay” “Turkaye” “Törkaye” vb. Ne demek istediğimi anlatabildim mi?

Gerekçe ve dünyadan örnekler

İngilizcede -ia eki Türkçe’deki -istan ekinin muadilidir. Yani bir ulusun veya etnik kökenin sonuna -ia getirdiğiniz zaman “onun ülkesi” tanımlamasını yaparsınız. Örnek vermek gerekirse Bulgaria, Bulgar’ın ülkesi, Malaysia, Malay’ların ülkesi, Estonia, Eston’un ülkesi anlamında kullanılır. Bütün dünyada bu böyledir. Size birçok başka örnek verebilirim:

Albania, Algeria, Armenia, Australia, Austria, Bosnia, Bulgaria, Croatia, Estonia, Georgia, India, Indonesia, Mongolia, Nigeria, Romania, Russia, Saudi Arabia, Serbia, Syria ve burada sayamadığım daha birçok başka ülke.

Her ne kadar ana dilimiz Türkçeyi konuşmayı seviyorsam ve tüm dünyada yaygınlaştırmak için ileride adımlar atacağımı bilsem de “tüm dünyanın ortak dili İngilizce olmuştur” gerçeğini de kabul ediyorum. Dünyada açık ara en fazla konuşulan lisan İngilizcedir (birinci veya ikinci lisan olması fark etmez, önemli olan konuşuluyor olması).

İngilizce dünyanın ortak dili konumunda

Tüm konuşulan dillere baktığınızda da Çin’i ve Hindistan’ı milyarlık nüfusları olmasından dolayı saymazsak (ki Çin’de Mandarin açık ara en fazla konuşulan dildir, buna rağmen Mandarin konuşanların sayısı Çin’in nüfusunu geçmez. Çin’de ikinci sırada Kantonca bulunur ve başka diller de mevcuttur. Kantonca da yaklaşık 100 Milyon Çinli tarafından konuşulur. Hindistan’da da en fazla Hindu dili, sonrasında da Urduca konuşulur. Onlar da birkaç yüz milyonluk nüfus tarafından konuşulur). Hindistan’da 150’nin üzerinde dil ve lehçe vardır. Yine en popüler diller arasındaki İspanyolca 22 ülkede yaklaşık 500 Milyon kişi tarafından konuşulur. Birkaç milyar insanın konuştuğu tek lisan İngilizcedir. O yüzden eğri oturup doğru konuşmak lazım. İngilizce geçtiğimiz yüzyılda tüm dünyada açık ara en fazla yaygınlaşan dil olmuştur, tüm dünyanın ortak dili konumunu çoktan hak etmiştir.

Her dili de kendi içinde değerlendirmek gerekir. Kendi dilinizden bir kelimeyi zorla İngilizceye sokmaya çalışırsanız bu hareketi bünye kaldırmaz, İngilizce konuşanlar bir türlü adapte olamazlar. Dilleri dönmeyen bir “ü” harfini de insanlara zorla söylettiremezsiniz. Ayrıca u harfiyle bile yazılsa Turkiye kelimesini herkes farklı telaffuz eder.

 

İlgili haber ve skeçler

Bu konuyla ilgili çıkan bir BBC haberini sizlerle paylaşmak isterim: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61727567#:~:text=Birle%C5%9Fmi%C5%9F%20Milletler%27de%20(BM),tercih%20edilip%20edilmeyece%C4%9Fi%20hen%C3%BCz%20bilinmiyor.

Özetle şunu diyor haberde: … bu değişiklik BM'de hayata geçse de tüm ülkelerde günlük kullanımda Türkiye adının tercih edilip edilmeyeceği henüz bilinmiyor.

İngiltere ve ABD hükümetlerinin internet sitelerinde ülke adı "Turkey" olarak yer almaya devam ederken BBC de İngilizce haberlerinde aynı adı tercih ediyor.

Bilmem anlatabildim mi?

Bu yüzden hepimizi rencide eden ülkemizin “Turkey” isminin “Türkiye” diye değiştirilmesini olumlu bir adım olarak buluyorum ancak ileride mutlaka bu ismin de İngilizcede olması gerektiği gibi “Turkia” kelimesiyle tekrar değiştirileceğini düşünüyorum. Tarih bunu da yazacak. Benim gibi her konuda proaktif davranan herkes “Turkia” kelimesini şimdiden kullanabilirler.

Bonus: Türkiye'nin İngilizce isminin "Türkiye" olarak Birleşmiş Milletler nezdinde değiştirilmesi haberi tüm uluslararası mecralarda haberlere konu oldu. Hatta Amerika'da komedi skeçleri yapan Trevor Noah bile bizim "Türkiye" konusunu kendine özel bir üslupla ele aldı (benim dillendirdiğim sorunları dalga geçerek söylemesi de bir rastlantı oldu): Bird Causes Turkey To Consider Changing Its Name | The Daily Show - YouTube

Not: Bu yazıyı yazdıktan sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 14 Haziran 2022 tarihli Erdoğan: Turkish Airlines değil, Türkiye Hava Yolları yazacağız - Son dakika haberleri – Sözcü (sozcu.com.tr) linkinde okuyabileceğiniz habere göre şu beyanatı verdi: "Artık Turkey yok, Türkiye var. Bundan sonra uçaklarımızın gövdesine de Turkish Airlines yerine Türkiye Hava Yolları yazacağız."

Cesaret gösterilip böyle bir değişiklik yapılmasını takdir etsem de Cumhurbaşkanı Erdoğan'a katılmadığımı söylemek isterim. İngilizce bilenlere kendi dilleri çerçevesinde o saygıyı göstermemiz gerekiyor. İngilizce "Turkish Airlines" doğru bir tabirdir. "Türkiye Hava Yolları" ibaresini Türkçe bilmeyenler anlamazlar veya anlamını öğrenseler bile söyleyemezler, dilleri dönmez. Ana dili İngilizce olanlara veya İngilizce'yi ikinci lisan olarak konuşulanlara da zorla Türkçe konuşturamayız. 

Etiket: eğitim