Genel olarak ülkemizdeki hayvanların maruz kaldığı muamele içimi acıtan, canımı ciddi anlamda yakan bir konudur. Ä°çinde yaÅŸadığımız toplumun yüz karasıdır. Memlekette hayvan hakları diye bir ÅŸey yokken 14 Temmuz günü çok uzun zamandır beklenen “hayvan hakları yasası” teklifi birçok itiraza raÄŸmen onaylandı. Bu yasa bende iki intiba bıraktı. Birincisi hiç yoktan iyidir, ikincisi de hayvanları korumaktan uzak bu yasayla ilgili daha yapacak çok iÅŸimiz var.

Hayvan haklarıyla yakından ilgilenenler “Hayvan Hakları Yasası”nın uzun yıllardır üzerinde çalışıldığını ve her dönem doÄŸru ÅŸekilde çıkması için baÅŸta hayvan sivil toplum kuruluÅŸları olmak üzere, ilgili tüm hayvanseverlerin büyük emek sarf ettiÄŸini ve lobi yaptığını bilirler. 9 Temmuz günü bu çok uzun zamandır beklenen 'hayvan hakları yasası', muhalefetin itirazlarına karşın TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. Yasa, onaylanması için CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan'a gitti. Sonuçta ‘Meclis’ten çıktı da ne oldu?’ gibi bir durum var ortada. Hayvan hakları savunucuları, 'Hayvanları Koruma Kanunu' olan yasa teklifinin beklentileri kesinlikle karşılamadığını, muhalefet ise yasa teklifinin 'yanlışlarla dolu olduÄŸunu' dillendirdi.

Önce sorunların tespiti

Öncelikle sorunları tespit edelim. Sonrasında bu yasaya deÄŸineceÄŸiz. En sonunda yapılması gerekenleri sıralayacağız.

Öncelikle Hayvan Hakları Ä°zleme Komitesi’nin çıkardığı 2020 Hayvan Hakkı Ä°hlal Raporu’nun sonuçlarını paylaÅŸalım: 2020 yılında “en az” 1 milyar 211 milyon 375 bin 950 yaÅŸam hakkı gaspı, “en az” 22 milyon 735 bin 267 iÅŸkence, “en az” 3 milyon 36 bin 175 cinsel ÅŸiddet, “en az” 1 milyar 280 milyon 153 bin 923 özgürlüÄŸü kısıtlama vakası var. Bu insanların yaptığı caniliklerin detaylarını aÅŸağıdaki görsellerde okuyabilirsiniz:

Tabii bu bilgiler raporlananlara iliÅŸkin. Bir de raporlanmayanlar var. Üzerine en az bir bu kadar daha hak ihlali ekleyin, bu yapılanların haddi hesabı yok gerçekten. Yazıklar olsun!

Memlekette durum bu kadar feciyken yıllardır çıkarılmak istenen Hayvan Hakları Yasası konusunda hayvan hakları savunucuları, TBMM’de kabul edilen Hayvanları Koruma Kanunu’nun mevcut haliyle hayvanları korumayacağını belirterek CumhurbaÅŸkanı Tayyip ErdoÄŸan’a veto çaÄŸrısında bulundu. Detayları https://www.diken.com.tr/stklardan-erdogana-cagri-hayvanlari-koruma-kanununu-veto-et/ linkinde okuyabilirsiniz.

24 maddelik geribildirim

Burada Hayvanları Koruma Kurtarma ve YaÅŸatma DerneÄŸi’nin (Haykurder) çıkarılmak üzere olan yasayla ilgili 24 maddelik geribildirimi bence söylenebilecek her ÅŸeyi söylüyor. Haykurder’in geribildirimini aÅŸağıda bulabilirsiniz:

 

 

 

Burada anlatılanların özetini https://www.diken.com.tr/hayvanlari-koruma-tasarisina-24-baslikta-itiraz/ linkindeki haberde okuyabilirsiniz. Bu habere göre:

Hayvan hastaneleri: Belediyeler için tam teÅŸekküllü hayvan hastaneleri kurulması isteÄŸe baÄŸlı bırakılmış. Sahipsiz sokak hayvanlarına yönelik teÅŸekküllü hastaneler kurulmadığından yerel yönetimlerce ekseriyetle karşılanamıyor.

Petshop’lar ve satış: Bir canlının eÅŸya gibi alınıp satılabilmesi onun can kapsamına alınmadığını ortaya koyuyor. Yalnızca kedi ve köpek satışı kısıtlanıyor. Teklif hayvanlar arasında ayrımcılık ve hayvan ırkçılığı yapıyor. Petshop’larda hayvan satışı ırk veya tür gözetilmeksizin yasaklanmalı.

Tehlikeli ırk yasağı: Tehlikeli ırk yoktur. Güçlü hayvanların kötü niyetli bireyler tarafından istismar edilerek agresif yetiÅŸtirilmesi sonucunda silah olarak kullanılıyor olduÄŸu gerçeÄŸi ortada. Kanun hayvan türleri ve ırkları arasında ayrım yapmadan onların haklarını koruyacak nitelikte olmalı.

Hayvanlarla cinsel iliÅŸki: ‘Hayvanlarla cinsel iliÅŸki’ tanımı bir skandal. Cinsel iliÅŸki iki tarafın rızası ile gerçekleÅŸen bir eylemdir. Hayvana yönelik cinsel suçların karşılığı olan tanım ise ‘hayvana yönelik cinsel saldırı’, ‘hayvana yönelik cinsel istismar’dır. Bu düzenlemelerde mutlak ertelenemez hapis cezası olmalı. Zoofili sebebiyle psikolojik rehabilitasyon ÅŸartı konmalı.

Av ve avcılık: Teklif avcılığı yasaklamak yerine bu vahÅŸeti görmezden gelmeyi tercih etmiÅŸ. Av ve avcılık faaliyetlerinin tamamını yasaklayan ve ceza hükmü içeren düzenleme yapılmalı.

Hayvanat bahçeleri: ‘Hayvanat bahçeleri’ tanımı tekliften tümüyle kaldırılmalı. Hayvanların hangi ad altında olursa olsun insan eliyle inÅŸa edilmiÅŸ tesislerde barındırılmaları yasaklanmalı.

Adli ve idari cezalar: Düzenleme eskisinden çok da büyük bir fark ve yenilik saÄŸlamıyor. Hapis cezalarına yönelik mutlak olarak ‘ertelenemez’ ÅŸerhi eklenmeli.

Åžikayet ve soruÅŸturma: Hayvan sahibi ya da herhangi bir kurumun ÅŸikayet ÅŸartı aranmaksızın resen soruÅŸturma açılabilmeli ve suç herkes tarafından ihbar edilebilmeli.

KısırlaÅŸtırma ve rehabilitasyon: KısırlaÅŸtırma faaliyetleri planlaması insan nüfusuna endeksli olmamalı. Nüfusu 25 binin altında olan yerleÅŸim alanlarında da mutlaka sabit rehabilitasyon merkezleri kurulması kanunda yer almalı.

KısırlaÅŸtırma hizmetlerinde taÅŸeron: KısırlaÅŸtırma ancak yurt çapında eÅŸzamanlı biçimde her beldenin sınırları dahilinde, zamana yayılı olarak, planlı ÅŸekilde yapılması ile mümkün olabilir.

Görevi kötüye kullanma suçu: En büyük beklentilerden biri belediyelerin ceza kapsamına alınması ile hayvanlara yönelik hak ihlallerinin görev suçu kapsamına alınmasıydı. Kanun bu yönde bir düzenleme önermiyor.

Havai fiÅŸek: Her yıl havai fiÅŸekler yüzünden binlerce kuÅŸ hayatını kaybediyor. Havai fiÅŸeklerin kullanımı yasaklanmalı. Hatta ben de bu konuyla ilgili zamanında bir blog yazısı yazmıştım: https://www.serhansuzer.com/tr/gereksiz-ve-zararli-bir-icat-havai-fisek

Kürk ithalatı ve ihracatı: Kürk ithalatı ve ihracatı ile kürk kullanımı ve üretim faaliyetleri yasaklanmalı.

Sonuç olarak sadece sivil toplum kuruluÅŸlarından deÄŸil aynı zamanda siyasilerden de bu kanun teklifine tepki geldi.

TİP milletvekili Erkan Baş paylaştığı twitter mesajında şunu iletti:

“TBMM bu saatte, AraÅŸtırma Komisyonu raporuna raÄŸmen AKP’nin dayattığı “Hayvanları Koruma Kanunu”nu görüÅŸüyor.

Yanlışlarla dolu oldu bittiye de bunun müjde gibi sunulmasını da hayır diyor, gerçek bir hayvan hakları yasası istiyoruz.

AKP’lilerin ilgisi de fotoÄŸraftan görülebilir.”



Ä°ktidar partisinin milletvekilleri ise hayvanlara yönelik 'iÅŸkence, eziyet, tecavüz' gibi suçlarda hapis cezası öngören yasa teklifinin beklentileri karşıladığını öne sürüyor.

Ankara Barosu Hayvan Hakları Merkezi BaÅŸkan Yardımcısı TuÄŸba Gürsoy, hayvanlara zarar verilmesi durumunda baroların ve sivil toplum kuruluÅŸlarının ÅŸikayetçi olma haklarının ellerinden alındığını söyleyerek "Tarım Bakanlığı’nın ekibi bütün Türkiye’deki hak ihlallerine yetiÅŸmeye yetmez. STK’lar bunun için var. Hak ehliyetimizin elimizden alındığı bir yasa Anayasa’ya aykırı. Bu haliyle onaylanırsa uluslararası platformlar da dahil dava açmak zorunda kalacağız" dedi.

“Yasa caydırıcı olmaktan uzak”

TBMM Hayvan Haklarının AraÅŸtırılması Komisyonu'nun CHP adına sözcülüÄŸünü üstlenen vekil Gülizar Biçer Karaca, yasanın gündeme gelmesini 'erken seçim' iÅŸareti olarak yorumluyor.

Hayvan Hakları Federasyonu'na göre bazı ufak kazanımlara raÄŸmen yasa caydırıcı olmaktan uzak.

Yasada, kedi ve köpeÄŸine dijital kimlik almayana 1200 lira, ev hayvanını terk edene 2000 lira, bakım yükümlülüÄŸüne uymayanlara 1000 lira, petshop’ta kedi köpek bulundurana 500 lira gibi para cezaları getiriliyor.

Hayvan hakları savunucularına göre, cezalar kiÅŸinin gelirine göre belirlenirse daha adil olunabilir.

Bakım evi yokluğunda kısırlaştırma

Hayvanların YaÅŸam Hakları Konfederasyonu BaÅŸkanı Nesrin Çıtır, 1389 belediyenin 1200’ünde hayvanlar için bakım evi olmadığını ancak Ak Partili vekillerin kendilerine “1 yılda 1 milyon kısırlaÅŸtırma yapacağız” dediÄŸini söyledi. Çıtır'a göre belediyelerin 'derme çatma odalarında' kısırlaÅŸtırma yapılacak.*

HAYKONFED’in kurucusu Nesrin Çıtır’ı ÅŸahsen tanırım. KısırlaÅŸtırmayla ilgili görüÅŸüne %100 katılıyor ve destekliyorum.

Sonunda ne oldu? Bütün itirazlara raÄŸmen 14 Temmuz 2021’de Hayvan Hakları Kanunu CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın imzasıyla Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüÄŸe girdi. AÅŸağıda yasanın Resmi Gazete'de yayınlanıp yürürlüÄŸe girmiÅŸ son halini okuyabilirsiniz. 



Devamı için https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/07/20210714-9.htm link'ine bakabilirsiniz. 

 

Revizyon veya yeni yasa için mücadele sürecek

Bundan sonra ne olacak? Hayvan Hakları Yasası’nın çıkması önemli bir geliÅŸme ama çıkan kanun beklentileri kesinlikle karşılamıyor. Bu yasanın ilgili herkesin beklentileri karşılayacak ÅŸekilde revize edilmesi veya sıfırdan herkesin beklentilerini karşılayacak yeni bir yasayla deÄŸiÅŸtirilmesi için mücadeleye devam edilecek.

Bu uÄŸurda yıllarını vermiÅŸ çok deÄŸerli hayvan hakları savunucuları ellerinden geleni yapıyorlar. EÄŸer tüm bu çabalara raÄŸmen hiçbir ÅŸey yapılmazsa ileride hayvanlara hak ettikleri yaÅŸamı saÄŸlamak için ÅŸahsen ben de gerekli adımları atıp elimden geleni yapacağımı söyleyebilirim. Bunu yapmanın birkaç yolu var benim açımdan. Hayvanlar için neler yapılması gerektiÄŸini bir baÅŸka blog yazımda kaleme alacağım. Yakın gelecekte neler olacağını göreceÄŸiz. Gelecekte yapılanlar ve yapılmayanlar üzerinden pozisyonumu alacağım. 

Sonuç olarak yaÅŸam sürem boyunca hayvan haklarının hakkını verebilmeyi ve memleket olarak bu insanlık testinden geçebilmeyi umuyorum. 

*Bonus:

1. Video haber: Hayvan hakları savunucuları ile bir gün.

 

2. Makale: Türkiye'de ve dünyada hayvan haklarının tarihsel geliÅŸimi pdf_EJVS_153.pdf (eurasianjvetsci.org)

3. Hayvanlara 3D yazıcı ile protez yapan 'Hayat Tamircisi' Hasan Kızıl'ın hikayesi 'Hayat Tamircisi' Hasan Kızıl artık hayvanlara 3D yazıcı ile protez yapıyor - BBC News Türkçe

4. Salgının ilk döneminde Ä°stanbul'daki sokak hayvanları

 

5. Salgının ilk döneminde boÅŸ kentlerde tur atan hayvanlar

6. "Biri saÄŸlıkçı biri öÄŸrenci: Bakıma muhtaç sokak hayvanları için mücadele ediyorlar" baÅŸlıklı video haber:

 

* Benim için önemli bir bilgi kaynağı haline gelen ve bu içerikte de ciddi faydalandığım Kapsül’de baÅŸta Hayvan Hakları Yasası'yla ilgili makale hazırlayan Emrah Temizkan olmak üzere emek veren herkese teÅŸekkür etmek isterim.

Etiket: eÄŸitim