Geçenlerde 94. Oscar ödülleri akşamında törenin önüne geçecek tarihi bir olay yaşandı. En iyi erkek oyuncu ödülünü kazanan Will Smith, ödülü almadan önce programı sunan komedyen Chris Rock’a karısıyla ilgili yaptığı espriden dolayı okkalı bir tokat attı. Sonrasında bu olay çok konuşuldu, hâlâ konuşuluyor. Academy cezasını kesti. Toplum psikolojisini ilgilendiren bu olayı kendi perspektifimden yorumlayacağım.

Olayı hemen hemen herkes biliyor. Laubali şakalarıyla tanınan Chris Rock, Will Smith’in saçkıran hastalığından dolayı saçını kaybeden eşine yönelik “GI Jane 2’de rol almanı bekliyoruz” tarzında espri yapınca önce şakaya gülen Will Smith, eşinin yüz ifadesini gördükten sonra sahneye bir hışımla yürüyüp Rock’a tokatı bastı ve sonrasında da yerine oturup “Karımın adını s…lmiş ağzına alma” tarzında bir küfürle Chris Rock’a bağırdı. Olayın videosunu aşağıda paylaşıyorum:

Bu tokat olayından kısa bir süre sonra Will Smith, en iyi aktör Oscar’ını almak için tekrar sahneye çıktığında ise özür diledi. Ertesi gün tekrar bir özür metni yayınladı. Özür dilediğine dair haberin linkini de paylaşıyorum: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-60908734?utm_source=newsletter&utm_medium=email&utm_campaign=%F0%9F%92%8A+%E2%80%98Z%C4%B1rh%E2%80%99. Aynı hafta içinde de Oscar Ödülleri’nin düzenleyicisi Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi (kısaca: Academy) üyeliğinden istifa etti. (https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-60952580?utm_source=newsletter&utm_medium=email&utm_campaign=%F0%9F%92%8A+Sen+de+var+m%C4%B1s%C4%B1n+Ankara%3F).

Olayların arka planında ise Academy törenini sunan komedyen Chris Rock’a tokat atmasından sonra, oyuncu Will Smith’ten salonu terk etmesinin istendiği, ancak Smith’in bunu reddettiği açıklandı. Kuruluş, Smith’e yönelik “disiplin soruşturması” başlatıldığını belirtti. İşte ilgili haber: https://www.bbc.com/turkce/60936254?utm_source=newsletter&utm_medium=email&utm_campaign=%F0%9F%92%8A+T%C4%B1rtnet

Tüm bu olayların son perdesinde ise Academy, Will Smith’e 10 yıl boyunca etkinliklere katılmama cezası verdi. İşte verilen cezayla ilgili çıkan bir haber: https://www.instagram.com/p/CcGjCoHhbJQ/?igshid=MDJmNzVkMjY=

Tuhaf “iyileşme dönemi” açıklaması

Bu tokat olayının ana sebebi olan Will Smith’in eşi ada Pinkett Smith ise olayın ertesi günü “Bu bir iyileşme dönemi” gibi basit bir açıklamayla konuyu geçiştirdi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-60925833?utm_source=newsletter&utm_medium=email&utm_campaign=%F0%9F%92%8A+Ba%C5%9Fka+%C4%B0stanbul+yok

Chris Rock ise olayla ilgili ilk kez ertesi hafta Boston’daki gösterisinde konuştu: “Olanlar hakkında söyleyecek bir b*k yok. Olanları sindirmeye çalışıyorum. Bir noktada bununla ilgili konuşacağım. Ciddi ve komik bir şekilde…”

Bu arada izleyici sayısı geçen yıla göre yüzde 56 artan Oscar Ödülleri töreni, tüm zamanların en az izlenen ikinci Oscar Ödülleri töreni oldu. Geçen sene pandemiden dolayı en az izlenen Oscar olmuştu: https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/oscars-tv-ratings-sunday-march-27-2022-1235120758/

Yine kamplaşma ve zıt yönlü yorumlar

Bu olayda ise kamuoyu ikiye ayrıldı. Will Smith’in yaptığını yanlış bulanlar ve yaptırım uygulanması gerektiğini söyleyenler ile Will Smith’i karısını koruduğu için tebrik edenler ve arkasında olanlar. Her yerde kamplaşma olduğu gibi bu konuda da kamplaşma olması beni şaşırtmadı. İşte ilgili haber: https://www.sozcu.com.tr/hayatim/kultur-sanat-haberleri/will-smithin-bu-goruntuleri-sosyal-medyayi-ikiye-boldu-ayni-sakayi-o-da-yapmis/

Will Smith’i en sert şekilde eleştirenlerden biri de ünlü komedyen Jim Carrey’di. Onu söylediklerini de https://www.instagram.com/tv/CbuW3wsro0P/?utm_medium=share_sheet linkinde izleyebilirsiniz.
 

Bu dönemde Will Smith'e destek haberleri de çıktı. İşte Oscar başarısını öven bir haber: https://www.instagram.com/tv/CbtQJrgB4iO/?utm_medium=share_sheet

Tabii Zaytung iyi dalgasını geçti: https://www.instagram.com/p/CbqdLvKNDhS/?utm_medium=share_sheet

Zaytung’a göre şu ana dek yaklaşık 2,4 milyar kişinin tarafını seçtiği olayla ilgili olarak son derece kritik fikrinizi açıklamadan önce bilmeniz gereken önemli bilgiler ise şöyle:

1) Will Smith'in karısı kanser değilmiş. Saçkıran mı ne öyle dandik bir hastalık yüzünden saçını kazıtmış.

2) Evet hakikaten vurmuş. Ama yumruk değil tokat.

3) "Toksik maskülinite" kalıbını cümle içinde kullanırken dikkat edin. Yanlış yazan çok var. 

4) Will Smith tokadı attıktan sonra gidip ağlaya ağlaya Oscar aldı.

5) Olay kurgu değil. Ama olabilir de. Ya da yok ya değil...

6) Tuvalet kağıdında KDV oranı %8'e indirildi (Belki bir faydası olur).

Şaka bir yana ben de olaya farklı açılardan bakıyorum.

Çok daha sakin alternatif tepkiler mümkündü

Birincisi Will Smith’le empati kuruyorum ve canının yandığını ve üzüldüğünü düşündüğü karısı için Oscar törenleri sırasında kalkıp tokat atması sonra da bağırarak küfretmesi ciddi hataydı diye düşünüyorum. Chris Rock eşini üzmüş ve bunun karşılığında Smith ona haddini bildirmek istemiş olabilir. Birçok erkekte kadınını koruma refleksi vardır. Ancak bunun karşılığı gösteri sırasında kalkıp sunucuyu tokatlamak değildir. Will Smith o anda sakin kalıp aklını kullanabilseydi, Chris Rock’a şu şekilde haddini bildirebilirdi:

1) En iyi aktör Oscar ödülünü aldıktan sonra yapacağı konuşmasında bu konuya detaylı değinip insanların hassasiyetleriyle dalga geçmenin komedi olmadığını söyleyerek Chris Rock’ı özür dilemeye davet edebilirdi.

2) Aynı aksiyonu törenden sonra ertesi gün de sakin kafayla yapabilirdi.

3) Tüm bunlara rağmen Chris Rock özür dilemeseydi o zaman 70 milyonluk Instagram hesabında bu konuyu işleyebilirdi. Sonuçta Will Smith de sosyal medyada en fazla takip edilen ünlülerden biri.

Tokat atmakla kendine göre haklıyken haksız duruma düştü ve kariyerine büyük darbe aldı. Şiddet hiçbir zaman rencide olmuş kişilerin sorununu çözebilecek bir yol değildir. Aksine sorunu derinleştirir ve başka bir boyuta, içinden çıkılmaz hale getirir.

Konunun esas işlenmesi gereken tarafı da eşi Jada Pinkett Smith’le Will Smith’in toksik ilişkisi. Eşiyle geçmişte çok eşliliği desteklediklerini beyan eden Will Smith, eşinin şarkıcı August Alsina ile gizli bir ilişkisi olduğu ortaya çıktığında, bunu bir “kafa karışıklığı” olarak tanımladı. Evliliklerine Jada’nın aldattığı kişi August Alsina’nın konuşmalarının gölgesinde devam ettiler (bkz: https://people.com/music/august-alsina-no-longer-silent-about-jada-pinkett-smith-relationship/). Daha sonra saç kıran hastalığına yakalanan eşinin bu konuda çok üzüldüğünü bilen Will Smith, yapılan iğneleyici şaka karşısında önce güldü sonra eşinin tepkisini görünce kendini kaybetti ve tokatı bastı. Bu karmaşık ve erkeği deliye döndüren ilişki sarmalı Will Smith’in kontrolünü bir an için kaybetmesine sebep oldu ve belki de bir anlık öfke kontrolü yapamamasından dolayı kariyerine büyük bir darbe aldı. Bu olayın merkezinde olan Jada ise pişkin pişkin “iyileşme sürecindeyiz” tarzında hiç kimsenin anlam veremediği bir açıklamayla konuyu geçiştirdi.

İlişkiyi yeniden değerlendirme vakti

Sonuçta herkesin yerden yere vurduğu Will Smith, ama onu bu hale getiren ve kendisine iyi gelmeyen bir ilişki içinde olduğu karısı Jada Pinkett var. Jada’nın da bu olayda sorumluluğu almasını beklerdim ama onda Will Smith gibi bir yürek yok anlaşılan. Erkeği gaza getir, çıkan olaydan sonra da “iyileşme sürecindeyiz” diye beyanatta bulun. Oh ne âlâ! Will Smith’in bence bu ilişkiyi yeniden değerlendirme vakti gelmiştir. Bazen tutkuyla bağlı olduğun insanlar sana iyi gelmeyebiliyor. Bu konuyu sakin kafayla değerlendirmesi gerekiyor. Jada Pinkett'le uzun yıllar süren ilişkisinde Will Smith zaman zaman akıl sağlığını kaybedebildiğini göstermiş oldu. 

Bu olaylarda bana göre en fazla mağdur olan kişiler ise o akşam bu olayların gölgesinde kalan diğer ödül alan başarılı aktör ve aktrisler. Onlar bu olayların gölgesinde başarılarının keyfini çıkaramadılar. Yazık oldu.

King Richard filminde canlandırılan ünlü tenisçiler Serena ve Venus William ile babaları Richard Williams da bu yaşanan curcunadan dolayı sıkıntıya düştüler. Esaslı hikayelerine verilen bu ödüllerin keyfini çıkaracakken Richard’ı canlandıran aktör Will Smith’in sergilediği şiddet eminim onları da rahatsız etmiştir. Williams kardeşler eminim bu yaşanan şiddetin babaları Richard Williams’la özdeşleştirilmesini istemezler.

Williams’ların olağanüstü başarısı da gürültüye gitti

O gece Will Smith’in tenis yıldızları Venus ve Serena’nın babası Richard Williams’ı canlandırdığı muhteşem performansıyla Oscar kazandıktan sonra alkışlarla mest olması gereken bir geceydi. Konuşması, dinleyiciler arasında bulunan her iki kız kardeşin önünde bu onuru yaşama anı ve bu olağanüstü aileye bir saygı duruşu şeklinde olmalıydı. Ama o tokattan sonra en iyi aktör ödülünü alıp akıllara zarar bir konuşma yaptı, “Richard Williams ailesinin her daim arkasında durdu” diyerek tokatlama ve bağırarak küfretme eylemlerini haklı çıkarmaya çalıştı. Sette birlikte çalıştığı kadın aktörler de dahil olmak üzere “insanları korumak” hakkında konuşmaya devam etti. Chris Rock’tan özür falan dilemedi. Ertesi gün muhtemelen iletişim konusundaki danışmanları veya aklıselim sahibi arkadaşlarının uyarısı üzerine, dilemesi gereken özür bir gün gecikmeli geldi.

Smith ödülü aldıktan sonra yaptığı konuşmasında sözlerine şöyle devam etti: “Çılgın bir babaya benziyorum, tıpkı Richard için de söyledikleri gibi.” Will Smith, Serena ve Venus’a koçluk yaparken dalga geçilen, hakarete uğrayan ve şiddete maruz kalan ancak bir kez bile aynı şekilde karşılık vermemiş olan, canlandırdığı Richard Williams gibi olmadığını göstermiş oldu. Kendi eylemlerini haklı çıkarmak için adını anmak, Smith’in en yanlış hareketiydi. Bunu iyi bir tenis izleyicisi olarak söylüyorum. Smith’in ödülü kazanması, Williams’ın insanüstü motivasyonunu ve kendine olan inancını vurgulamak için bir fırsat olmalıydı, ancak bunun yerine bir adamın duygularını kontrol edememesi hakkında bir hikayeyle anıldı.

Herkes zarar görmüş oldu

Bu olay sonuçta herkese zarar vermiştir:

1) Bir sürü hayranı tarafından rol model gibi görülen ve hayranlık beslenilen Will Smith’in şiddete başvurması milyonlarca insana kötü örnek olmuştur. Bu insanların bazıları Will Smith’e özenip sorunların çözümü için şiddete başvurmayı zihinlerine yerleştirmişlerdir. Smith'in bazı hayranları olayı eminim şöyle algılamışlardır: Will Smith gibi erkek adam kadınını gerekirse bu şekilde şiddete başvurarak savunmalıdır. Halbuki fiziki müdahaleye girmenin tek koşulu fiziki gelen bir saldırıdan kendini, aileni ve sevdiklerini savunmaktır. 

2) Chris Brown gibi bir komedyene fiziksel ve zihinsel zarar vermiştir. Chris Brown da bu arada sütten çıkmış ak kaşık değildir, onun da esprilerini insanların canını yakmayacak şekilde ayarlaması gerekiyor. Yine de bunun karşılığı tokat ve küfür olmamalıydı, bütün bu kaosu bence kendi kariyeri açısından çok iyi yönetti. 

3) Williams ailesine leke sürmeyi seçmesi de büyük talihsizlik olmuştur. Umarım kadın tenisinin gelmiş geçmiş en büyük isimleri arasında bulunan Serena ile Venus Williams ve babaları bu şoku çabuk atlatırlar. Kendi hikayeleriyle milyonlarca kadına rol modeli olmaya devam ederler.  

4) O gece ödül kazanan ve övgüyü hak eden birçok aktör ve aktris bu olayların gölgesinde kalmıştır. Özellikle bu olay sırasında anons edilen en iyi belgesel tam olarak güme gitmiştir. Bu da büyük haksızlıktır.

5) Academy, topluma zarar veren bu davranışlar karşısında bence yeterince caydırıcı davranmıyor. Bana göre Will Smith’in ödülünün diğer suç işleyen (taciz suçu işleyen ve hüküm giyenler) Oscar ödülü kazanmış kişilerle birlikte geri alınması gerekirdi. Ödülün geri alınması cezası topluma gereken mesajı verirdi. 10 yıllık Oscar ve Academy törenlerine katılamama cezası bana göre şiddete başvurmayı düşünebilecek kişilere yeterli caydırıcılığı sağlamıyor.

Sonuç olarak Will Smith olayından sonra şunu net bir şekilde görmüş olduk. Şiddet olaylarının azalması için gereken adımlar dünyanın en gelişmiş ülkelerinde dahi atılamıyor. Bu yüzden dünyanın her yerinde her gün milyonlarca insan fiziksel ve zihinsel şiddete uğruyor, hatta bazıları öldürülüyor. Savaşları saymıyorum bile. İnsanlığın bu gidişatı hayra alamet değil. Umarım tüm dünyada güç ve para sahibi insanlar ileride şiddetin önlenmesi için atılması gereken adımlar konusunda katalizör olurlar.

 

Bonus: Konuyu bana göre hiç lafını sakınmadan en doğru şekilde işleyen ünlü talk showcu Jim Kimmel'in videosunu paylaşmak isterim: 

 

Etiket: anı